14 Mart Tıp Bayramı her yerde kutlanır, kim niye kutluyor, neyi kutluyor, onu bilmez, hele hele Dr. Hikmet'ten bahsedeni hiç bulamazsınız.

Dr. Hikmet ve Tıbbıyeli Hikmet, 1901 Balıkesir Savaştepe doğumlu. Babası, Posta-Telgraf memurlarından Hakkı Bey’dir. Abhazya'dan sürülen Çerkes göçmenleri arasında Trabzon'a gelmiş bir ailenin çocuğudur.

Tıp Fakültesinde okurken, İngilizlerin İstanbul işgaline karşı protesto gösterilerini organize etmeye, liderlik yapmaya başlar.

Mart 1919'da, Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane yani bu günki İstanbul Tıp Fakültesi, İngilizlerce işgal edilmişti. İşgalcilere karşı ayaklanmak ve okulu kurtarmak için çareler arayan öğrenciler; okulun kuruluş yıldönümü olan 14 Mart'ı topluca kutlamaya karar verdiler. Tıbbiye 3. sınıf talebesi olan Hikmet Bey önderliğinde büyük bir gösteri yaparak okulun iki kulesi arasına Türk Bayrağı astılar. İşgal kuvvetleri bu duruma müdahale ettilerse de durduramadılar. Olayın yıldönümü olan 14 Mart, tıp camiasının emperyalist güçlerin karşısına resmen çıkışının yıldönümü ve bugünkü Tıp Bayramı'nın sebebini oluşturdu.

İşte bu Tıbbiyeli Hikmet, henüz 18 yaşında iken Tıbbıyelilieri temsilen Sivas Kongresi delege olarak katılır. Tabiri caizse henüz bıyıkları terlememiştir.

Erzurum ve Sivas Kongrelerinde en çok tartışılan konulardan biri Amerikan ve İngiliz Mandasını kabul etmek, yani iç işlerinde bağımsız, dış işlerinde Amerika'ya ve İngiltere'ye bağlanıp, onlardan birinin eyaleti olmak tartışılmaktadır.

Amerikan Mangasını isteyenlerin sayısıda hiç az değildir, hatta Sivas ve Erzurum Kongrelerine bile katılmayan, 2. Cumhurbaşkanımız İsmet İnönü bile, 1918'de -1919'un başlarında, Milli Mücadele başarı şansı yakalayana kadar, Amerikan Mandasını isteyenlerden biridir.

İşte tam bu tartışmaların ortasında Sivas Kongresinde 9 Eylül 19'da, tartışmaları dinleyen, 18 yaşındaki Tıbbıyeli Hikmet çıkar, ateşli bir konuşma yapar, Mustafa Kemal'de dahil herkese rest çeker:

« Paşam, üyesi bulunduğum tıbbiyeliler beni buraya İstiklâl davamızı başarma yolundaki mesaiye katılmak üzere gönderdiler, mandayı kabul edemem. Eğer kabul edecek olanlar varsa, bunlar her kim olurlarsa olsunlar şiddetle red ederiz. Örneğin, manda fikrini siz kabul ederseniz, sizi de reddeder, Mustafa Kemal’i vatan kurtarıcısı değil vatan batırıcısı olarak adlandırır ve lanetleriz [1] »

demiştir.

Duyduğu coşku ve heyecanla söylenmiş bu sözler, kongre salonunda büyük etki yaratmıştır.

Bu konuşmayı Mustafa Kemal, şu sözleriyle değerlendirmiştir:

« Arkadaşlar, gençliğe bakın; Türk millî bünyesindeki asil kanın ifadesine dikkat edin! Gençler, vatanın bütün ümit ve istikbali size, genç nesillerin anlayış ve enerjisine bağlanmıştır,’" diyerek Hikmet Bey’e dönmüş ve "Evlat; müsterih ol. Gençlikle iftihar ediyorum ve gençliğe güveniyorum. Biz, azınlıkta kalsak dahi mandayı kabul etmeyeceğiz. Parolamız tektir ve değişmez: Ya istiklal, ya ölüm! »

Mustafa Kemal'in bu sözleri üzerine Hikmet Bey de yerinden fırlayarak: "Var ol Paşam!.." demiş ve Mustafa Kemal’in elini öpmüştür.

Sivas Kongresi'nin kaderini değiştiren bu konuşmanın sahibi ve 14 Mart'ın Tıp Bayramı olarak ilan edilmesinin sebebi işte bu nam-ı diğer Tıbbiyeli Hikmet, Dr. Hikmet Boran'dır.

TRT'nin tek kanallı yıllarında, sonraki yıllarda TV ve Radyo dünyasının en önemli isimlerinden Orhan Boran'ın babası Dr. Hikmet Boran, milli mücadele başarı ile sonuçlandıktan sonra kenara çekilmiş, yarım kalan okulunu bitirmiş, tifüs aşısı geliştirmek üzere bilimsel araştırmalara yoğunlaşmıştır. Tabib Albay Dr. Hikmet Boran, 1945'te İstanbul'da vefat etmiştir.

Ne yazık ki, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde bu adamın adını 1-2 satır bir yerlerde belki görür, belki göremezsiniz.

Mesela "Dr. Hikmet Boran Hastanesi veya Tıp Fakültesi" diye bir tabela gördünüz mü hiç?

1- Mazhar Müfit Kansu'nun anılarından

Oğuz Berk

Uluslararası Kafkas Derneği Gen. Başk.
1 Mayıs 2019- Kayseri